Chondichitikira changa ndi kusowa kwachitsulo
M'maphunziro aposachedwa, asayansi apeza kuti kusowa kwachitsulo kumatha kuchitika popanda kuchepa kwa magazi.
Adalemba zomwe zidachitika ndi mayi wina wazaka za m'ma 30, dzina lake Sarah, yemwe adagawana nkhani yake kuti awulule zambiri zamtunduwu wokhudzana ndi kusowa kwachitsulo.
Nkhani ya Sarah ikunena za chiyambi cha ulendo wake wophunzira za kusowa kwachitsulo.
Sarah anaona zizindikiro zina monga kulefuka ndi kutopa, ndipo ngakhale analibe magazi m’thupi, anaganiza zomuyesa ayironi.
Zowonadi, zidapezeka kuti anali ndi vuto lokwanira m'masitolo achitsulo popanda zizindikiro zowonekera.
Kuperewera kwachitsulo ndi vuto lomwe limachitika chifukwa cha zifukwa zingapo zathanzi, zodziwika kwambiri zomwe sizimadya ayironi wokwanira kuchokera ku chakudya kapena kuvutikira kuyamwa chitsulo m'chigayo.
Komanso, mimba, postpartum nthawi, ndi aimpso detoxification akhoza zotheka zimayambitsa otsika chitsulo m`masitolo.
Nkhani ya Sarah ikuwonetsa zovuta zambiri zomwe anthu omwe ali ndi vutoli amakumana nawo.
Sarah anakumana ndi mavuto pothana ndi vuto la kusowa kwa ayironi, ndipo anagwiritsa ntchito mapiritsi a ayironi moyenerera kuti awonjezere ayironi.
Kupyolera mu kudzipereka kwake ndi kuleza mtima kwake, Sara anapambana kugonjetsa zotsatira za kusowa kwachitsulo ndi kupezanso mphamvu ndi nyonga.
Nkhani ya Sarah ikuwonetsa chowonadi chofunikira chokhudza kufunikira kozindikira msanga komanso kuchiza matenda achitsulo.
Matendawa angayambitse matenda aakulu kwa odwala, monga kuchepa kwa chitetezo cha mthupi komanso kutopa kosalekeza.
Chifukwa chake, madokotala amalangiza kufunikira kowunika kuchuluka kwa ayironi m'thupi ndikuzindikira kuchepa kwachitsulo msanga kuti apewe zovuta.
Pofuna kuthetsa vuto la kusowa kwa ayironi, chithandizo chimaphatikizapo kumwa mapiritsi a ayironi omwe madokotala amalembera ndi kudya zakudya zokhala ndi ayironi.
Kuonjezera apo, anthu omwe akudwala matendawa akulangizidwa kuti asatengere mankhwala omwe angawononge kuyamwa kwachitsulo m'thupi.
Zomwe Sarah anakumana nazo zili ndi uthenga wofunikira kwa aliyense, womwe ndi kufunikira koyang'ana kuchuluka kwachitsulo m'thupi komanso kusachita chidwi ndi chithandizo ndi chisamaliro chofunikira kuti tipewe zotsatira za kusowa kwachitsulo.
Thanzi ndi thanzi ndizofunikira kwambiri pa moyo, choncho tiyenera kuyesetsa kuti zinthu izi zikhale zabwino komanso zokhazikika.
Magawo akusowa kwachitsulo
Kuperewera kwachitsulo ndi vuto lomwe limachitika ngati mulibe ayironi yokwanira m'thupi kuti apange hemoglobin.
Izi zimayambitsa misomali yofooka komanso yopunduka ndi zizindikiro zina.
Chizindikiro chofala cha kusowa kwachitsulo ndi misomali yophwanyika, kumene misomali imakhala yofooka komanso yosweka mosavuta.
Pakupita patsogolo kwa chitsulo chochepa, pakati pa msomali amatha kumira ndipo m'mphepete mwake amatha kuwuka.
Apa, mafupa amapanga maselo ofiira a magazi, koma opanda hemoglobini yokwanira.
Kuchepa kwa ayironi kumaphatikizaponso kutaya magazi ndi magazi okhala ndi ayironi m'maselo ofiira a magazi.
Mu gawo la kuchepa kwachitsulo, kuchuluka kwa hemoglobin m'magazi ndikwabwinobwino, koma kuchuluka kwa chitsulo kumakhala kotsika kwambiri.
Gawoli silikuwoneka bwino, ndipo zizindikiro zochepa chabe za kuchepa kwachitsulo zimawonekera, monga misomali yofooka yomwe imasweka ndi kusweka mosavuta.
Pa gawo lomaliza, kuchepa kwachitsulo kwachitsulo kumachitika chifukwa cha kutulutsa magazi mwezi ndi mwezi kwa amayi omwe ali ndi vuto losiya kusamba, ndipo amatha chifukwa cha zovuta zina.
Kwa amuna ndi akazi omwe ali ndi vuto losiya kusamba, kusowa kwachitsulo kumasonyeza kuti amadya mkaka ndi mkaka wambiri, zomwe zimapangitsa kuti mayamwidwe achitsulo achepe.
Kuperewera kwachitsulo kumachitika chifukwa cha kuchepa kapena kuchepa kwa masitolo achitsulo, omwe ndi ofunikira kupanga maselo ofiira a magazi.
Kutaya magazi kwambiri ndizomwe zimayambitsa kusowa kwachitsulo.
Kuperewera kwa ayironi kungabwerenso pamene kusowa kwachitsulo kwa thupi kumawonjezeka panthawi ya kukula mofulumira komanso panthawi yomwe ali ndi pakati.
Anthu omwe ali ndi zizindikiro za kuchepa kwa iron, monga khungu lotuwa, mutu, chizungulire, kapena vertigo, ayenera kuonana ndi dokotala kuti adziwe matendawa ndi kulandira chithandizo choyenera.
Kuphatikiza apo, ndikofunikira kudya zakudya zokhala ndi ayironi, monga nyama yofiira ndi zakudya zamasamba zokhala ndi iron, ndikupewa kuyang'ana kwambiri kumwa mkaka ndi zotuluka zake zambiri.
Chithandizo chosowa chitsulo
Thanzi labwino limangokhala ndi chakudya chokwanira m'thupi, ndipo pakati pa zinthu zofunikazi pamakhala chitsulo.
Ngati mukumva kutopa nthawi zonse komanso kukhala ndi magazi ofooka, mukhoza kukhala ndi kuchepa kwachitsulo m'thupi lanu.
Mwamwayi, pali njira zodziwira matenda ndi chithandizo cha vutoli.
Zizindikiro za kuchepa kwa iron zikawoneka, kaya zikhale zocheperako kapena zowopsa, munthu wokhudzidwayo ayenera kukaonana ndi dokotala kuti amudziwe bwino ndikupeza chithandizo choyenera.
Njira yochiritsira imadalira kuchuluka kwa chitsulo chochepa komanso momwe wodwalayo alili.
Pali njira zambiri zochizira kusowa kwa iron, kuphatikiza:
- Kugwiritsa ntchito zowonjezera chitsulo: Kugwiritsa ntchito chitsulo chapakamwa ndi chimodzi mwazinthu zodziwika bwino kuti muwonjezere chitsulo m'thupi.
- Kuchiza m'mitsempha: Nthawi zina pangafunike chithandizo chachitsulo cholowetsa m'mitsempha, chomwe chimachitidwa pogwiritsa ntchito zida zopopera ayironi mogwira mtima komanso mwatsopano kuti athe kubwezera kuchepa kwachitsulo kwa anthu omwe sangathe kuyamwa bwino pakamwa.
Kuphatikiza pa chithandizo chachindunji, kusowa kwachitsulo kungathenso kusintha mwa kusintha zakudya, kuyang'ana pa kudya zakudya zokhala ndi iron komanso kupewa zakudya zomwe zimalepheretsa kuyamwa kwake.
Malangizo othandiza ndi kumwa mankhwala a ayironi amadzimadzi kapena mapiritsi a ayironi, ndipo pewani kumwa mankhwalawa maola awiri musanayambe kapena maola anayi mutamwa mankhwala oletsa asidi.
Kuonjezera apo, madokotala amalangiza kudya zakudya zokhala ndi iron monga chiwindi cha nkhuku, oyster, Turkey, ndi nyama ya ng'ombe, kuti thupi likhale ndi ayironi.
Kuchiza kusowa kwachitsulo n'kofunika kwambiri kuti mukhale ndi thanzi labwino komanso kupewa matenda ena, ndipo zakudya zopatsa thanzi zingathandize kwambiri mankhwalawa.
Kodi kusowa kwachitsulo kumayambitsa kutopa kwambiri?
Thupi likapanda chitsulo chofunikira, zizindikiro zambiri zosokoneza zokhudzana ndi kusowa kwachitsulo zikhoza kuwoneka, zomwe zimakhala zodziwika kwambiri ndi kutopa kwambiri komanso kutopa.
Kutopa ndi chizindikiro chofala cha kusowa kwachitsulo, ndipo kumawonekera mwa anthu ambiri omwe ali ndi vutoli.
Anthu ena nthawi zambiri amanyalanyaza kuperewera kwachitsulo kumeneku, kutanthauza kutopa ndi kutopa chifukwa cha kutopa kwatsiku ndi tsiku kapena zovuta zamoyo zomwe zimachitika nthawi zonse.
Komabe, kusowa kwachitsulo kungakhale chifukwa chenicheni chazizindikirozi.
Nthawi zambiri, kusowa kwachitsulo kumapangitsa kuti mpweya wokwanira ukhale wopezeka m'maselo a thupi, zomwe zimapangitsa kuti munthu azitopa komanso azitopa.
Ngati chitsulo chili chochepa kwambiri, izi zikhoza kutsagana ndi kupuma movutikira komanso khungu lotuwa.
Malinga ndi madotolo, kusowa kwachitsulo kumatha kuchiritsidwa ndipo zizindikiro zake zitha kuchepetsedwa pogwiritsa ntchito chitsulo chomwe adokotala adauza.
Nthawi zina kuyezetsa kowonjezereka kapena chithandizo chamankhwala chingafunike ngati dokotala akukayikira kutuluka magazi mkati.
Ngakhale mutakhala otopa nthawi zonse komanso ofooka mu mphamvu zanu zakuthupi, ndi bwino kuyang'ana zitsulo zachitsulo m'thupi.
Kutopa kosalekeza kungakhale umboni wa kuchepa kwa ayironi m'magazi.
Kuonjezera apo, kusowa kwachitsulo kungakhale ndi zotsatira zina pa thanzi, monga mutu, chizungulire, kapena vertigo.
Choncho, anthu omwe ali ndi zizindikirozi ayenera kupeza chithandizo chamankhwala kuti atsimikizire matenda awo ndi kuwazindikira molondola.
Kuti titeteze thanzi lathu komanso kuti tikhalebe ndi thanzi labwino, tiyenera kusamala kuti tisamawononge ayironi m’thupi mwathu, podya zakudya zokhala ndi iron monga nyama yofiira, nsomba, sipinachi, nyemba, ndi madeti.
Madokotala amagogomezera kufunika kozindikira msanga komanso kuchiza kusowa kwachitsulo kuti munthu akhale ndi thanzi komanso chitonthozo.
Ngati mukuvutika ndi kutopa kosalekeza komanso kutopa, musazengereze kukaonana ndi dokotala kuti akuonereni mkhalidwe wanu ndi kumfunsa za kukuyezerani zofunika.
Kodi ndingawonjezere bwanji chitsulo changa mwachangu?
Thupi likakhala ndi kuchepa m'masitolo achitsulo, zimatha kukhala zokwiyitsa komanso zimakhudza thanzi ndi nyonga zonse.
Chifukwa chake, anthu ambiri amadabwa momwe angakulitsire masitolo achitsulo mwachangu, m'njira zotetezeka komanso zothandiza.
Mapiritsi a iron ndi imodzi mwa njira zodziwika bwino zokwezera kuchuluka kwa ayironi m'thupi.
Pakati pa mitundu ya mapiritsi omwe amagwiritsidwa ntchito kuonjezera masitolo achitsulo, tikhoza kutchula "iron fumarate", yomwe imayenera kutengedwa pa mlingo wa piritsi limodzi kawiri pa tsiku.
Komanso, "iron gluconate" imatha kumwa piritsi limodzi patsiku, ndipo kuchuluka kwa mapiritsi kumatha kusiyanasiyana malinga ndi malangizo a dokotala.
Gawo la kuchepa kwa chitsulo ndi gawo loyamba la kusowa kwa zitsulo m'thupi. amafuna chithandizo chamankhwala mwachangu.
Pofuna kuthandiza thupi kuyamwa bwino ayironi, tikulimbikitsidwa kudya zakudya zokhala ndi vitamini C, chifukwa zimawonjezera kuyamwa kwa iron.
Izi zitha kuchitika mwa kumwa madzi a mandimu kapena kudya zakudya zokhala ndi vitamini C nthawi imodzi ndikudya zakudya zokhala ndi ayironi.
Vitamini C imapezeka mu timadziti ta acidic monga madzi a lalanje, omwe amalimbikitsa kuyamwa bwino kwachitsulo.
Kuphatikiza apo, muyenera kudya zakudya zokhala ndi iron monga nyama, zakudya zokhala ndi iron monga chimanga, mpunga, tirigu, ndi oats.
Malinga ndi a chipatala cha Mayo, ayironi amatengedwa bwino kuchokera ku nyama kusiyana ndi malo ena aliwonse.
Kuphatikiza pa kudya zakudya zokhala ndi iron, masitolo ogulitsa zitsulo amatha kulimbikitsidwa potenga zakudya zopatsa thanzi zomwe zili ndi iron.
Dokotala ayenera kufunsidwa asanatenge mtundu uliwonse wa zowonjezera kuti atsimikizire mlingo woyenera malinga ndi chikhalidwe cha munthu aliyense.
Tinganene kuti kuti muwonjezere masitolo a iron mwachangu komanso mogwira mtima, muyenera kudya zakudya zokhala ndi ayironi, ndikuwonjezera kuyamwa kwa iron mwa kudya zakudya zokhala ndi vitamini C.
Izi zitha kukulitsidwanso potenga zakudya zopatsa thanzi zomwe zimapangidwira kuti ziwonjezere kuchuluka kwachitsulo m'thupi.
Zomwe zimayambitsa kusowa kwachitsulo
Pali zotheka zifukwa zazikulu kusowa kwa zitsulo masitolo mu thupi.
Kuperewera kwachitsulo ndi vuto lofala lomwe lingakhudze thanzi ndikuwonjezera mwayi wa matenda.
Chimodzi mwa zifukwa izi ndi kudya zakudya zokhala ndi iron yambiri.
Chitsulo ndi chimodzi mwa zigawo zikuluzikulu za maselo ofiira a m'magazi, choncho kusadya zakudya zomwe zili ndi chitsulo chokwanira, monga nyama yofiira, masamba akuda ndi nyemba, kungathandize kuti masitolo otsika achitsulo asamangidwe.
Kuonjezera apo, chimbudzi ndi kuyamwa kwachitsulo kungakhale kosakwanira.
Izi zimachitika pamene pali kusakwanira bwino pakati pa kutaya chitsulo ndi kuyamwa kwachitsulo m'thupi.
Deta imasonyezanso kuti pali zinthu zina zomwe zingapangitse masitolo otsika achitsulo m'thupi.
Kutaya magazi kwambiri ndi chifukwa chofala, chifukwa kutaya magazi ambiri kungayambitse masitolo otsika achitsulo.
Zinthu zina ndi monga kuchuluka kwa kufunikira kwa ayironi, pomwe magulu ena a anthu amafunikira milingo yowonjezera ya ayironi ngati gawo lazakudya zawo.
Mwachitsanzo, akazi paunyamata, amayi apakati, ndi akazi amene akudwala kwambiri msambo.
Komano, kuchepa kwa ayironi kungabwere chifukwa cha kutaya magazi chifukwa cha ngozi, maopaleshoni, kapena matenda ena.
Komanso, ziwalo zina monga chiwindi ndi ndulu zimatha kuwonongeka kapena kulephera kugwira ntchito, zomwe zimawonjezera chiopsezo cha kusowa kwachitsulo.
Kusowa kwa zitsulo m'thupi ndi vuto lalikulu ndipo liyenera kuthandizidwa mozama.
Izi zingayambitse zizindikiro monga kutopa, kutopa, mutu wopepuka kapena chizungulire.
Komanso, akhoza kuonjezera chiopsezo cha chitsulo akusowa magazi m'thupi.
Ndikofunikira kuti anthu azidya zakudya zokhala ndi ayironi ndipo awonetsetse kuti apeza ayironi wokwanira kuchokera kuzinthu zosiyanasiyana.
Ngati mukukayikira kapena kukayikira kuti ayironi akusowa, anthu ayenera kuonana ndi dokotala kuti awone momwe alili ndikuwatsogolera bwino.
Kodi kuchepa kwa iron kumakhudza ubongo?
Kafukufuku wasayansi akuti kuchepa kwa ayironi m'thupi kumatha kusokoneza thanzi laubongo.
Zakudya zofunikira ndizofunikira kwambiri pakugwira ntchito kwa thupi ndi ubongo.
Iron imagwira ntchito yofunika kwambiri kuti ubongo uzigwira ntchito pafupipafupi komanso kuthandizira njira zofunika kwambiri.
Kafukufuku akuwonetsa kuti kusowa kwachitsulo kumatha kusokoneza thanzi lamunthu.
Makamaka achinyamata, monga kafukufuku wa ku America adavumbulutsa kuti kuwonetseredwa kwa achinyamata ndi kuchepa kwachitsulo kungakhale ndi zotsatira zoipa pa ubongo wawo m'tsogolomu.
Kuperewera kwachitsulo kungayambitse mutu ndi chizungulire, ndipo kungakhale chizindikiro cha kuchepa kumeneku.
Palinso zotsatira zina zoipa za kusowa kwachitsulo mu ubongo.
Kuperewera kwa hemoglobini (yomwe imanyamula mpweya kupita ku ubongo) kumapangitsa kuti mpweya wokwanira ufike ku ubongo, zomwe zingayambitse mitsempha ya magazi.
Ofufuzawo anachenjezanso kuti kusowa kwachitsulo kwa ana kungasokoneze kukula kwa thupi ndi maganizo awo.
M'kupita kwa nthawi, kusowa kwachitsulo kumakhudza osati thanzi la thupi komanso thanzi la maganizo.
Kutayika kwa ndende kumatha kuchitika chifukwa cha kuchepa kwachitsulo.
Iron ndiyofunikira pakugwira ntchito kwaubongo komwe kumakhudza machitidwe amalingaliro, chifukwa chake, imatha kukulitsa chiwopsezo chokhala ndi mikhalidwe ingapo.
Zovuta za kusowa kwachitsulo ndizochuluka ndipo sizingokhala kufooka kwathunthu ndi khungu lotumbululuka.
Zitha kukhudzanso ubongo ndikuyambitsa mavuto amalingaliro.
Kafukufuku wasonyeza kuti kusowa kwachitsulo kumayambitsa mavuto a zakudya zomwe zimakhudza ntchito ya ubongo.
Kuonjezera apo, ochita kafukufuku amasonyeza kuti kusowa kwachitsulo kumatha kusokoneza maganizo a anthu akuluakulu omwe ali ndi sickle cell anemia, koma amakhala ndi zotsatira zochepa kapena zochepa za matendawa.
Nthawi zambiri, kuchuluka kwa chitsulo m'thupi kumayenera kukhala koyenera kuti kuwonetsetse kuyendetsa bwino kwa chitsulo m'thupi.
Kudziwa kufunikira kwa ayironi pakukhala ndi thanzi labwino muubongo kungathandize anthu kuchitapo kanthu kuti akwaniritse zosowa zawo za tsiku ndi tsiku za ayironi mwa kudya zakudya zokhala ndi mafuta ambiri ndikuwonana ndi dokotala kuti adziwe momwe alili.
Kodi chitsulo chimakhala choopsa liti?
Vuto la kusowa kwachitsulo ndi lalikulu kwa amayi omwe akukula komanso nthawi ya kusamba.
Ngati mlingo wovomerezeka wa chitsulo umaposa 40 mg/kg, chitsulo chimakhala chakupha nthawi zina ndipo chimakhudza kwambiri ziwalo zofunika monga ubongo ndi chiwindi pamene chitsulo chowonjezera chikafika.
Choncho, kusamala kumayenera kutengedwa mukamamwa chitsulo pamlingo waukulu.
Chisamaliro chaumoyo chimathandizira kudziwa ngati masitolo achitsulo ali otsika.
Koma dontho lililonse pansi pa mlingo wabwinobwino wa chitsulo kumabweretsa kufooka kwa chitetezo chokwanira.
Amayi oyembekezera ali pachiwopsezo cha kusowa kwa ayironi chifukwa ana awo a m'mimba amafunikira kuchuluka kwake.
Kuyezetsa zitsulo zosungirako chitsulo nthawi zambiri kumalamulidwa ngati akukayikira kuti kuchepa kwa magazi m'thupi kumaganiziridwa.
Kuchuluka kwa ayironi m’mwazi n’koopsa mofanana ndi kutsika kwa ayironi, ndipo kumawonjezera ngozi ya kulephera kwa mtima, kumawonjezera chiwopsezo chakupha poizoni wa mtovu kosatha, ndipo kungayambitse kuvutika maganizo kapena kukhumudwa.
Kuperewera kwachitsulo kumatha kuzindikirika kudzera mu mayeso ena.
Anthu amene amapereka magazi nthawi zonse amakhala ndi mwayi wokhala ndi vuto la kuchepa kwa magazi m'thupi, chifukwa masitolo achitsulo amachepa chifukwa chopereka magazi.
Kuopsa kwa hyperthyroidism ndi mitundu ina ya khansa kumawonjezekanso.
Kodi pali kusiyana kotani pakati pa kusowa kwachitsulo ndi kusowa kwachitsulo?
Iron imatengedwa kuti ndi imodzi mwazofunikira pakugwira ntchito zosiyanasiyana mthupi, ndipo kusowa kwachitsulo ndi limodzi mwamavuto omwe anthu amakumana nawo.
Koma kodi mumadziwa kuti pali kusiyana pakati pa kusowa kwachitsulo ndi kusowa kwachitsulo?
Madokotala akamanena za kuchepa kwa ayironi, amanena za kusakhala ndi ferritin yokwanira (protein yomwe imasunga iron) m’minyewa yosiyanasiyana ya thupi, kuphatikizapo m’mafupa, imene imatulutsa maselo ofiira a magazi.
Kumbali ina, madokotala akamanena za kusowa kwa ayironi, amatanthauza kusowa kwa ayironi m’magazi.
Kuperewera kumeneku kungachitike chifukwa chosadya ayironi wokwanira kudzera m'zakudya, kapena chifukwa cha kutaya magazi kosalekeza komwe kumabweretsa kutaya kwachitsulo.
Kuti mudziwe ngati pali vuto la kuchepa kwachitsulo kapena kusowa kwachitsulo m'masitolo, ndi bwino kuti muyese mayeso angapo a zachipatala, kuphatikizapo kusanthula kwa hemoglobini ndi kusanthula kwa ferritin.
Zotsatira za kuyezetsa kwa hemoglobini yotsika zimawonekera ngati pali kuchepa kwa ayironi m'magazi.
Ngakhale kuti ferritin ndi chizindikiro chabwino kwambiri chodziwira kuchepa kwachitsulo, pamene mlingo wa ferritin uli wochepa, ukhoza kuonedwa ngati umboni wa kusowa kwa chitsulo m'thupi.
Zizindikiro za kusowa kwachitsulo ndi masitolo otsika achitsulo ndi monga kutopa kwambiri, kufooka, khungu lotuwa, mutu, kugunda kwa mtima, ndi kupuma movutikira.
Ngati mukuvutika ndi chimodzi mwazizindikirozi, muyenera kufunsa dokotala kuti achite mayeso ofunikira ndikuwunika zomwe zimayambitsa.
Nthawi zambiri, kuchepa kwa ayironi ndi masitolo ocheperako kumatha kuthandizidwa powonjezera kudya kwachitsulo kudzera muzakudya kapena kumwa zakudya zowonjezera.
Kuchiza kungafunike malangizo ndi malangizo ochokera kwa dokotala, chifukwa mankhwalawa amatha kupitilira kwa miyezi ingapo kuti athe kubwezera kuchepa kwa ayironi m'thupi.
Kawirikawiri, kumvetsetsa kusiyana pakati pa chitsulo ndi chitsulo n'kofunika kuti mudziwe matenda olondola komanso chithandizo choyenera.
Choncho, tikulimbikitsidwa kukaonana ndi dokotala ngati pali zizindikiro zomwe zimasonyeza mavuto onsewa.
Kodi kusowa kwachitsulo kumayambitsa chizungulire nthawi zonse?
Chizungulire chosalekeza ndi chizindikiro chotheka cha kusowa kwachitsulo m'thupi.
Anthu ambiri amadwala matendawa, ndipo amatha kusokoneza moyo wawo watsiku ndi tsiku.
Kusowa kwachitsulo ndi chinthu chodziwika bwino ndipo kumabweretsa kuwonongeka kwa hemoglobini m'magazi, zomwe zimakhudza kutumiza kwa okosijeni kuzinthu ndi ziwalo za thupi.
Zizindikiro zokhudzana ndi kusowa kwachitsulo zimaphatikizapo chizungulire chosalekeza, chomwe chikhoza kuwonjezereka pamene mukuyima kapena kuyenda mofulumira.
Pali zifukwa zambiri zomwe zimayambitsa chitsulo, kuphatikizapo kusadya zakudya zomwe zimakhala ndi chitsulo chokwanira, komanso kukhalapo kwa mavuto ena azachipatala omwe amakhudza kuyamwa kwachitsulo m'thupi.
Kuperewera kwa ayironi kungayambitsenso kugunda kwa mtima komanso kuthamanga kwa magazi.
Kuwonjezera pa chizungulire, zizindikiro zina za kusowa kwachitsulo m'thupi zimaphatikizapo kuvutika maganizo komanso kulephera kukhala ndi moyo wabwino.
Mukhozanso kutopa, kutopa, ndi kupukuta chifukwa cha kuchepa kwa magazi m'thupi chifukwa cha kusowa kwachitsulo.
Ndikofunika kuti kusowa kwachitsulo kuzindikiridwe bwino ndikuthandizidwa ndi dokotala.
Kuchuluka kwa ayironi m’thupi kungawonjezeke mwa kudya zakudya zokhala ndi iron monga nyama yofiira, nsomba zam’madzi, ndi nyemba.
Dokotala wanu angakulimbikitseninso zowonjezera zachitsulo ngati kuli kofunikira.
Pomaliza, tikulimbikitsidwa kukaonana ndi dokotala ngati mukukayikira kuti muli ndi vuto la iron kapena ngati mukudwala chizungulire.
Dokotala akhoza kupereka matenda olondola komanso kupereka chithandizo choyenera pazochitika zilizonse.
